Christophe Babonneau - Stéphane Lavoué

Exposition 2023 - Diptyque 11

Anne de Bretagne
Dessin © Christophe Babonneau, 2023

Jennifer

Photo © Stéphane Lavoué, L’Équipage, 2012


Dans une posture de défi, les bras croisés, le regard fixe, Anne de Bretagne semble ici exprimer l’une de ses devises : « Non mudera » (Je ne changerai pas). À qui s’adresse ce message ? Peut-être aux deux rois de France que la duchesse a épousés : Charles VIII et Louis XII. Veut-elle leur signifier que son duché restera indépendant, comme elle l’avait promis à son père le duc François II ? Depuis la cour du roi de France, Anne de Bretagne, au caractère parfois cassant, et d’une grande ténacité, suit de très près les affaires de son duché dont elle parvient à maintenir les droits. À sa mort en 1514, la Bretagne n’est toujours pas intégrée au royaume de France.

 

Sur la photographie, même cadrage, même angle de prise de vue, mais la riche tapisserie en arrière-plan est remplacée par un fond neutre, et surtout, l’orgueil, l’insolence et peut-être même la morgue de la duchesse laissent place à la simplicité, la modestie et sans doute la gentillesse de Jennifer. À l’aplomb de la première répond une forme de réticence, comme un léger embarras d’être ainsi photographiée, tout en s’y prêtant de bonne grâce.

 

Faut-il pour autant en conclure que le pouvoir amène à l’ostentation ? Et qu’inversement, l’anonymat est gage de discrétion ? Sans doute pas !

 

 

En un emstumm a zisfis, kroazet e zivrec'h ganti, sonn he daoulagad en he fenn, e seblant Anna Vreizh displegañ amañ unan eus he gerioù-stur : « Non mudera » (Ne cheñchiñ ket). Da biv e oa tonket he gemennadenn ? Marteze d'an daou roue Bro-C'hall ma oa bet dimezet ganto : Charlez VIII ha Loëis XII. Fellout a rae dezhi reiñ dezho da c'houzout e vije chomet dizalc'h he dukelezh evel ma oa bet prometet d'he zad Frañsez II ganti ? Dichek a-wechoù ha dalc'hus kenañ e talc'he Anna Vreizh tost da aferioù he dukelezh adalek lez roue Bro-C'hall . Dont a reas a-benn da zerc'hel e gwirioù dezhi. Pa oa aet d'an Anaon e 1514 ne oa ket bet kevanet Breizh ouzh rouantelezh Bro-C'hall c'hoazh.

 

War al luc'hskeudenn an hevelep sterniadur, an hevelep korn-gweled, nemet eo erlec'hiet an tapiserezh pinvidik en drektalenn gant ur goueled nepliv ; ha dreistholl eo erlec'hiet lorc'h, dichek ha morgañs an dukezez marteze zoken gant didro, dilorc'h ha madelezh Jenifer moarvat. Da gobari an hini gentañ a respont ur seurt dalc'h evel un dister nec'hamant da vezañ luc'hskeudennet e-giz-se en ur reiñ krog da se a youl vat.

 

Daoust hag eo ret evit an dra-se dezastum hag e zegas ar galloud d'ar fouge ? Hag er c'hontrol hag e vez an dizanv dsikuliadur an evezhiegezh ? Feiz nann moarvat !

 

 

Anne de Bretagne stands in a defiant posture, arms crossed, staring, as if reciting one of her mottos: “Non mudera” (I will not change). For whom is the message intended? Maybe the two kings of France that the Duchess married: Charles VIII and Louis XII. Is she trying to tell them that her duchy will remain independent, as she promised her father, Duke François II? From the court of the King of France, Anne de Bretagne, with her sometimes hard nature and high tenacity, follows her duchy’s business very closely, whilst succeeding in retaining its rights. Upon her death in 1514, Brittany had still not been integrated into the Kingdom of France.

 

In the photograph, with the same field of view and shooting angle, but the luxurious tapestry in the background is replaced by a neutral backdrop, and above all, the pride, insolence and maybe even the mortuary of the Duchess leaves room for simplicity, modesty and no doubt the kindness of Jennifer. A form of reluctance responds to the first’s audacity, like a slight embarrassment of being photographed thus, whilst at the same time doing so willingly.

 

But should we conclude that power leads to ostentation? And the opposite, that anonymity is the guarantee of discretion? Undoubtedly not!

 

 

Durch ihre trotzige Haltung, ihre verschränkten Arme und ihren starren Blick scheint Anne de Bretagne hier eines ihrer Mottos zum Ausdruck zu bringen: „Non mudera“ (Ich werde mich nicht ändern). An wen richtet es sich ? Vielleicht an die beiden Könige Frankreichs, die die Herzogin heiratete: Karl VIII. und Ludwig XII.Will sie ihnen zu verstehen geben, dass ihr Herzogtum unabhängig bleibt, wie sie es ihrem Vater, dem Herzog Franz II., versprochen hatte? Vom französischen Königshof aus verfolgt Anne de Bretagne,die sich manchmal schroff und hartnäckig verhält, die Angelegenheiten ihres Herzogtums, dessen Rechte sie wahren konnte. Als sie 1514 starb, war die Bretagne noch nicht in das Königreich Frankreich eingetreten.

 

Auf dem Foto: die gleiche Bildeinstellung, der gleiche Aufnahmenwinkel, aber der kostbare Wandteppich im Hintergrund wird durch einen neutralen Hintergrund ausgewechselt, und vor allem der Hochmut, die Unverschämtheit und vielleicht sogar die Überheblichkeit der Herzogin lassen sich durch die Einfachheit , die Bescheidenheit und bestimmt die Freundlichkeit von Jennifer ersetzen. Der Frechheit der Herzogin entspricht einer Art Vorbehalt, wie eine leichte Verlegenheit, auf diese Weise fotografiert zu werden, aber trotzdem gern akzeptiert.

 

Darf man daraus schließen, dass Macht zu Prahlerei führt? Und umgekehrt, dass Anonymität eine Garantie für Diskretion ist? Wahrscheinlich nicht!